Cần Lưu Ý Gì Trong Cách Chăm Sóc Người Bệnh Có Vấn Đề Về Sức Khỏe Tâm Thần?

Không giống như những bệnh lý khác, bệnh nhân tâm thần là người gặp những vấn đề về sức khỏe tâm thần hay các rối loạn ảnh hưởng đến tâm trạng, suy nghĩ và hành vi. Vì vậy, cách chăm sóc người bệnh tâm thần đúng đắn đòi hỏi sự nhạy cảm, chuyên nghiệp và kiến thức sâu rộng. Đặc biệt, lập kế hoạch chi tiết, cẩn thận là điều vô cùng cần thiết để đảm bảo an toàn và hiệu quả cho cả bệnh nhân và người chăm sóc.

Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những kiến thức quan trọng giúp bạn thiết lập được cách chăm sóc người bệnh tâm thần hiệu quả nhất.

Bệnh tâm thần là gì?

Khái niệm

Bệnh tâm thần là một nhóm các rối loạn ảnh hưởng đến tâm trí, cảm xúc, hành vi và khả năng nhận thức của con người. Các bệnh này có thể gây ra sự thay đổi trong cách suy nghĩ, cảm nhận và hành động của con người, từ đó ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và khả năng hoạt động với xã hội. Bệnh tâm thần có thể xuất phát là do di truyền, môi trường sống, căng thẳng, chấn thương tâm lý, hoặc do các yếu tố hóa học trong não bộ. Dựa theo nguyên nhân gây bệnh mà mỗi trường hợp khác nhau lại có phương pháp điều trị và cách chăm sóc người bệnh khác nhau.

Phân loại

Một số loại bệnh tâm thần phổ biến có thể kể đến như:

• Trầm cảm: Rối loạn tâm trạng với cảm giác buồn bã, mất hứng thú và năng lượng.
• Lo âu: Cảm giác lo lắng, sợ hãi quá mức hoặc không kiểm soát được.
• Tâm thần phân liệt (Schizophrenia): Rối loạn tinh thần nghiêm trọng ảnh hưởng đến khả năng suy nghĩ, cảm nhận và hành động.
• Rối loạn lưỡng cực: Tình trạng có sự thay đổi bất thường trong tâm trạng, từ cực kỳ vui vẻ đến cực kỳ trầm cảm.
• Rối loạn nhân cách: Một số hành vi và suy nghĩ bất thường kéo dài gây khó khăn trong quan hệ xã hội và công việc.

Tùy vào từng loại bệnh mà chúng ta sử dụng phương pháp điều trị và áp dụng cách chăm sóc người bệnh khác nhau.

Dấu hiệu và triệu chứng của bệnh tâm thần

Dấu hiệu của bệnh tâm thần phụ thuộc vào loại rối loạn và mức độ nghiêm trọng của bệnh, nhưng chung quy lại thường biểu hiện qua các dấu hiệu dưới đây:

Thay đổi về tâm trạng

• Trầm cảm: Người bệnh có cảm giác buồn bã kéo dài, thiếu năng lượng và mất hứng thú với các hoạt động hàng ngày.
• Tăng động hoặc thay đổi tâm trạng đột ngột: Bệnh nhân thường xuyên cảm thấy vui vẻ quá mức hoặc có cảm giác cực kỳ buồn bã, lo lắng.

Thay đổi về hành vi

• Hành vi bất thường hoặc không kiểm soát: Làm những điều mà trước đây không bao giờ làm hoặc có hành vi kỳ lạ.
• Từ chối giao tiếp hoặc ngừng tham gia các hoạt động xã hội: Tránh gặp gỡ người khác, không còn quan tâm đến các mối quan hệ xã hội.
• Hành vi nguy hiểm: Thực hiện các hành động gây tổn hại cho bản thân hoặc người khác. Thậm chí nhiều người có ý định tự tử.

Khó khăn trong nhận thức

• Khó tập trung: Gặp khó khăn trong việc giữ sự chú ý hoặc suy nghĩ rõ ràng.
• Rối loạn trí nhớ: Quên những sự kiện quan trọng hoặc không nhớ được những điều đã xảy ra gần đây.
• Nhận thức sai lệch về thực tế: Người bệnh có thể gặp tình trạng ảo tưởng, hoang tưởng, ảo giác. Ví dụ, nghe thấy hoặc nhìn thấy những điều mà người khác không thấy (hallucinations) hoặc tin vào những điều không có thật (delusions).

Thay đổi về cảm xúc

• Lo âu và sợ hãi quá mức: Cảm thấy căng thẳng, lo lắng mà không có lý do rõ ràng.
• Cảm giác bị đe dọa hoặc hoang tưởng: Tin rằng mình đang bị người khác theo dõi hoặc có ai đó muốn làm hại mình. 

Dấu hiệu về thể chất

• Mệt mỏi thường xuyên: Mặc dù không có lý do thể chất rõ ràng, người bệnh vẫn cảm thấy mệt mỏi kéo dài.
• Vấn đề về giấc ngủ: Mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều.
• Thay đổi trong thói quen ăn uống: Ăn quá nhiều hoặc không ăn được, dẫn đến thay đổi cân nặng. 

Khó khăn trong giao tiếp và quan hệ xã hội

• Khó kết nối với người khác: Gặp khó khăn trong việc chia sẻ cảm xúc, giao tiếp với người thân, bạn bè.
• Cảm giác cô đơn hoặc tách biệt: Mặc dù xung quanh có người, nhưng cảm thấy cô đơn hoặc bị bỏ rơi.

Cách chăm sóc người bệnh có vấn đề về tâm thần

Cách chăm sóc người bệnh tâm thần thông qua liệu pháp tâm lý

Một trong những cách chăm sóc người bệnh tâm thần hiệu quả là việc áp dụng nhiều kỹ thuật, liệu pháp tâm lý giúp bệnh nhân nhận thức về các hành vi của bản thân. Từ sự thay đổi nhận thức, người bệnh dần học cách kiểm soát và thay đổi những suy nghĩ, cảm xúc và hành vi bất thường.

Liệu pháp tâm lý trực tiếp

Người chăm sóc có thể sử dụng các liệu pháp tâm lý trực tiếp thông qua các buổi trị liệu, giúp bệnh nhân nhận diện và thay đổi các suy nghĩ bất thường, thái độ, và hành vi không phù hợp. Cách chăm sóc người bệnh này có tác dụng đáng kể trong việc điều trị nhiều bệnh lý tâm thần, đặc biệt là trầm cảm, lo âu, rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD), và rối loạn stress sau sang chấn (PTSD).

Liệu pháp gia đình và liệu pháp nhóm

Bên cạnh đó, một cách chăm sóc người bệnh tâm thần khác có thể áp dụng là sử dụng liệu pháp gia đình và liệu pháp tâm lý nhóm. Theo đó, các thành viên trong gia đình tham gia vào buổi trị liệu cùng nhau, học cách giao tiếp hiệu quả và hỗ trợ nhau trong việc chăm sóc bệnh nhân.

Đối với liệu pháp tâm lý nhóm, người chăm sóc cũng có thể quy tụ các bệnh nhân có cùng vấn đề như trầm cảm, lo âu, hoặc rối loạn stress để thực hiện. Với cách chăm sóc người bệnh này, bệnh nhân có thể chia sẻ và học hỏi từ chính những người có cùng hoàn cảnh, tạo ra sự đồng cảm và giúp họ cảm thấy không cô đơn trong cuộc chiến với bệnh tật. Từ đó, mỗi bệnh nhân có thể hỗ trợ lẫn nhau để cải thiện tình trạng tinh thần và giảm bớt các triệu chứng của các rối loạn tâm lý.

Cách chăm sóc người bệnh bị tâm thần bằng chế độ dinh dưỡng

Không chỉ là vấn đề điều trị bằng thuốc và liệu pháp tâm lý, cách chăm sóc người bệnh bị tâm thần đúng đắn còn là việc chú trọng đến chế độ dinh dưỡng. Điều này là bởi, chế độ dinh dưỡng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến tình trạng tâm lý của bệnh nhân. Khi cơ thể khỏe mạnh và được cung cấp đầy đủ dinh dưỡng, sức khỏe tinh thần mới có thể tốt lên.

Theo đó, khi lên kế hoạch về cách chăm sóc người bệnh tâm thần, thực đơn hằng ngày nên bao gồm đầy đủ các thực phẩm giàu dinh dưỡng, cân bằng giữa các nhóm chất. Bữa ăn dành cho người bệnh nên ưu tiên các loại thức ăn dễ tiêu hóa, hạn chế thức ăn cứng hoặc khó nhai. Đặc biệt, có thể bổ sung cho người bệnh một số loại thực phẩm có tác dụng an thần như trà thảo mộc, thực phẩm giàu tryptophan,… Lưu ý, tránh cho người bệnh sử dụng rượu bia, thuốc lá và các chất kích thích, gây hại cho tâm thần.

Có thể nói, chế độ ăn uống khoa học là cách chăm sóc người bệnh tâm thần hiệu quả cho quá trình phục hồi cả về thể chất và tinh thần của bệnh nhân. 

Chăm sóc cá nhân là cách chăm sóc người bệnh cực kỳ cần thiết

Như chúng ta đã biết, người bệnh tâm thần có hạn chế nhất định về hành vi của bản thân, vì vậy, họ thường gặp khó khăn trong việc tự chăm sóc bản thân. Do đó, chăm viên hoặc người thân khi chăm sóc người bệnh tâm thần cần kiên nhẫn và tỉ mỉ trong việc hỗ trợ thực hiện vệ sinh cá nhân thường ngày. Mọi hoạt động như tắm rửa, thay quần áo, ăn uống, vệ sinh cá nhân,… đều là cách chăm sóc người bệnh cực kỳ cần thiết để giữ cho bệnh nhân sạch sẽ, thoải mái, từ đó cũng góp phần đáng kể để cải thiện sức khỏe tinh thần cho người bệnh.

Lưu ý phục hồi chức năng cho bệnh nhân tâm thần 

Phục hồi chức năng là cách chăm sóc người bệnh tâm thần cực kỳ quan trọng, giúp bệnh nhân có thể hòa nhập lại với xã hội và cải thiện chất lượng cuộc sống. Cách chăm sóc người bệnh này không phải có thể áp dụng cho tất cả mọi đối tượng bệnh nhân mà cần dựa trên loại rối loạn và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Vì vậy, trước khi áp dụng cách chăm sóc người bệnh phục hồi chức năng, bệnh nhân cần được thực hiện đánh giá toàn diện tình trạng, gồm: xác định mức độ của rối loạn tâm thần, đánh giá tình trạng thể chất và khả năng hoạt động.

Những bệnh nhân đủ điều kiện có thể tham gia các hoạt động xã hội như thể dục thể thao, lao động nhẹ nhàng, trò chơi đơn giản… Thông qua những hoạt động này, người bệnh từng bước dần cải thiện kỹ năng giao tiếp, hòa nhập cộng đồng và duy trì năng lực độc lập.

Vì sao nói dịch vụ bác sĩ gia đình là cách chăm sóc người bệnh tâm thần hiệu quả nhất?

Lập kế hoạch về cách chăm sóc người bệnh bị tâm thần là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chuyên gia y tế, gia đình và bản thân người bệnh.

Tuy nhiên, không phải ai cũng có đầy đủ kiến thức chuyên môn để có cách chăm sóc người bệnh đúng đắn và hiệu quả. Đặc biệt, bệnh tâm thần là một căn bệnh tâm lý đặc biệt, rất nhiều gia đình mong muốn được chữa trị một cách riêng tư và chuyên biệt tại nhà để người bệnh có không gian điều trị tốt nhất. Do đó, dịch vụ bác sĩ gia đình chính là giải pháp tối ưu đối với các gia đình không may có người mắc bệnh tâm thần.

Dịch vụ bác sĩ gia đình của WeCare 247

Nếu bạn đang muốn tìm kiếm dịch vụ bác sĩ gia đình để có cách chăm sóc người bệnh tâm thần tốt nhất, có thể tham khảo dịch vụ bác sĩ gia đình của WeCare 247. Đăng ký dịch vụ này, người bệnh sẽ được thăm khám và điều trị bởi các bác sĩ từ nhiều Bệnh viện, Cơ sở y tế lớn, với trình độ chuyên môn cao ngay tại riêng theo khung giờ tùy chọn, đảm bảo sự thoải mái tối đa cho người bệnh. Với phương châm lấy người bệnh làm trọng tâm để quan tâm, chăm sóc và trân trọng như người thân – dịch vụ bác sĩ gia đình của WeCare 247 tự tin khẳng định có cách chăm sóc người bệnh tâm thần một cách hiệu quả nhất.

Đọc thêm: 

• Dịch Vụ Bác Sĩ Gia Đình Khám Tại Nhà Có Thể Khám Những Gì? Ưu & Nhược Điểm Của Mô Hình Này
• Mô Hình Bác Sĩ Gia Đình: Kỳ Vọng Gỡ Rối Cho Bài Toán Quá Tải Của Các Bệnh Viện
• Khi Nào Cần Sử Dụng Dịch Vụ Bác Sĩ Gia Đình?

Bài viết có tham khảo thông tin từ Website của Nhà thuốc Long Châu và Bệnh viện đa khoa Quảng Nam.