Cẩm Nang Sức Khỏe Gia Đình: Những Điều Cần Biết Về Bệnh Sởi

Theo thông tin từ sở Y Tế, số ca bệnh sởi tại Thành phố Hồ Chí Minh vẫn tiếp tục tăng từ cuối tháng 8, cảnh báo tình trạng sức khỏe nguy hiểm ảnh hưởng đến sức khỏe gia đình, nhất là những gia đình có trẻ nhỏ.

Sởi là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến và có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Mặc dù hiện nay đã có vắc-xin phòng ngừa, nhưng sởi vẫn là một mối đe dọa sức khỏe đáng lo ngại đối với nhiều gia đình, nhất là khi các biện pháp tiêm phòng chưa được thực hiện đầy đủ.

Bệnh sởi là gì?

Bệnh sởi là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus sởi thuộc giống Morbillivirus (họ Paramyxoviridae) gây ra. Đây là một bệnh rất dễ lây lan, chủ yếu lây qua đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi, hoặc nói chuyện. Bệnh thường xuất hiện ở trẻ em nhưng người lớn cũng có thể mắc nếu chưa từng tiêm vắc-xin hoặc chưa bị nhiễm bệnh trước đó.

Dù bệnh sởi thường không gây nguy hiểm đến tính mạng nếu được chăm sóc đúng cách, nhưng nó có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm não, suy dinh dưỡng, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người có hệ miễn dịch yếu hoặc không được tiêm phòng đầy đủ.

Chính vì vậy, sởi là căn bệnh gây nhiều lo lắng cho việc chăm sóc sức khỏe gia đình hiện nay.

Nguyên nhân gây bệnh sởi – Hiểu để bảo vệ sức khỏe gia đình

Nguyên nhân chính gây bệnh sởi là do virus sởi. Virus này lây lan chủ yếu qua đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, phát tán các giọt nhỏ chứa virus vào không khí. Những người tiếp xúc với các giọt bắn này có thể hít phải và nhiễm virus.

Virus sởi có khả năng lây nhiễm rất cao và có thể tồn tại trong không khí hoặc trên các bề mặt lên đến vài giờ. Người bệnh có thể truyền virus sang người khác từ 4 ngày trước khi phát ban và tiếp tục lây nhiễm trong khoảng 4-5 ngày sau khi phát ban xuất hiện.

Khi chăm sóc sức khỏe gia đình, nếu có người chưa được tiêm phòng hoặc chưa từng mắc bệnh, khả năng bị nhiễm sởi khi tiếp xúc với virus là rất lớn.

Triệu chứng của bệnh sởi cần lưu ý khi chăm sóc sức khỏe gia đình

1. Sốt cao

Sốt cao là triệu chứng đầu tiên và dễ nhận biết nhất khi bị bệnh sởi. Người bệnh thường bắt đầu với triệu chứng sốt nhẹ, sau đó tăng dần lên, có thể lên tới 39-40°C. Sốt thường kéo dài từ 3-5 ngày trước khi phát ban xuất hiện. Cơn sốt có thể đi kèm với cảm giác mệt mỏi, đau đầu, chán ăn và quấy khóc ở trẻ em.

Sốt cao không chỉ gây khó chịu mà còn là dấu hiệu cảnh báo bệnh đang tiến triển. Do đó, việc hạ sốt và theo dõi nhiệt độ thường xuyên là cách chăm sóc sức khỏe gia đình cần thiết để tránh biến chứng do sốt cao kéo dài.

2. Ho, sổ mũi, viêm kết mạc

Trước khi tình trạng phát ban xuất hiện, các triệu chứng giống cảm lạnh như ho, sổ mũi và viêm kết mạc (đỏ mắt) là những dấu hiệu sớm của bệnh sởi. Ho khan thường kéo dài và không thuyên giảm kèm theo đó là sổ mũi, nghẹt mũi. 

Những triệu chứng này thường khiến người bệnh dễ nhầm lẫn với cảm cúm thông thường, nhưng khi kèm với sốt cao và phát ban, đó là dấu hiệu rõ ràng của bệnh sởi. Do đó, khi chăm sóc sức khỏe gia đình có người có dấu hiệu cảm cúm cũng cần đặc biệt lưu ý và theo dõi để xem xét có phải là bệnh sởi hay không.

3. Phát ban

Phát ban là triệu chứng điển hình nhất của bệnh sởi, thường xuất hiện từ 2 đến 4 ngày sau khi người bệnh bắt đầu sốt. Ban thường bắt đầu từ mặt, sau đó lan xuống cổ, ngực, và toàn thân. Các nốt ban có màu đỏ, ban đầu là các đốm nhỏ, sau đó kết hợp lại thành mảng lớn.

Phát ban có thể gây ngứa và kéo dài trong khoảng 5-7 ngày trước khi thuyên giảm. Khi ban bắt đầu biến mất, da có thể bong tróc nhẹ và để lại vết thâm. Triệu chứng này giúp phân biệt sởi với các bệnh truyền nhiễm khác khi chăm sóc sức khỏe gia đình.

4. Các triệu chứng khác

Ngoài các triệu chứng trên, bệnh sởi còn gây ra nhiều triệu chứng khác như đau đầu, mệt mỏi, chán ăn, tiêu chảy, đặc biệt là ở trẻ nhỏ. Một dấu hiệu đặc trưng của bệnh sởi là các đốm Koplik – những đốm trắng nhỏ xuất hiện trong miệng, trên má trong giai đoạn đầu của bệnh. Các triệu chứng khác như viêm phổi, viêm tai giữa và thậm chí viêm não có thể xảy ra nếu bệnh không được điều trị kịp thời, nhất là ở những người có hệ miễn dịch yếu, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe gia đình.

Biến chứng của bệnh sởi ảnh hưởng sức khỏe gia đình

1. Biến chứng đường hô hấp

Khi chăm sóc sức khỏe gia đình có người bị bệnh sởi, biến chứng thường gặp nhất là viêm phổi, có thể gây nguy hiểm đến tính mạng, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người có hệ miễn dịch yếu. Viêm phổi do sởi xảy ra khi virus tấn công trực tiếp vào phổi hoặc làm suy yếu hệ miễn dịch, tạo điều kiện cho vi khuẩn gây viêm phổi thứ phát.

2. Biến chứng thần kinh

Sởi có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng về thần kinh ảnh hưởng sức khỏe gia đình, phổ biến nhất là viêm não. Viêm não do sởi thường xuất hiện từ 7 đến 10 ngày sau khi phát ban, với các triệu chứng như co giật, lú lẫn, hôn mê, và thậm chí có thể dẫn đến tổn thương não vĩnh viễn. Một biến chứng nguy hiểm khác là viêm não xơ hóa bán cấp (SSPE), có thể xảy ra sau nhiều năm nhiễm bệnh, gây thoái hóa não và tử vong. Những biến chứng thần kinh này tuy hiếm gặp nhưng có tỷ lệ tử vong và di chứng cao.

3. Biến chứng đường tiêu hóa

Khi chăm sóc sức khỏe gia đình có người bị bệnh sởi, người bệnh có thể đối mặt với nguy cơ biến chứng đường tiêu hóa bao gồm viêm niêm mạc miệng, viêm ruột và Noma (Cam tẩu mã) – một biến chứng hiếm gặp nhưng nguy hiểm, do bội nhiễm xoắn khuẩn Vincent.

Bên cạnh đó, trẻ em mắc bệnh sởi dễ gặp tình trạng tiêu chảy nặng và mất nước. Điều này thường do sự suy giảm chức năng miễn dịch và niêm mạc ruột bị tổn thương bởi virus.

4. Biến chứng tai-mũi-họng

Biến chứng tai-mũi-họng phổ biến nhất của bệnh sởi là viêm tai giữa cấp tính. Virus sởi có thể gây viêm nhiễm dẫn đến đau tai, sốt cao và thính giác giảm sút. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm tai giữa có thể dẫn đến thủng màng nhĩ hoặc mất thính lực vĩnh viễn. Ngoài ra, bệnh nhân còn có thể bị viêm thanh quản hoặc viêm xoang, gây khó khăn trong việc thở và nuốt, làm tăng nguy cơ bội nhiễm vi khuẩn, khiến bệnh trở nên trầm trọng hơn.

Cách chăm sóc sức khỏe gia đình để phòng ngừa bệnh sởi hiệu quả

• Tiêm vắc-xin theo hướng dẫn của Bộ Y Tế là biện pháp phòng ngừa hiệu quả và quan trọng nhất để bảo vệ sức khỏe gia đình khỏi virus sởi.
• Đối với người lớn chưa từng tiêm vắc-xin hoặc chưa mắc bệnh sởi, việc tiêm vắc-xin bổ sung cũng là cần thiết để tránh nguy cơ lây nhiễm.
• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch, hoặc sử dụng dung dịch sát khuẩn tay là cách hiệu quả để giảm nguy cơ tiếp xúc với virus.
• Giữ gìn vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ giúp ngăn chặn sự lây lan của virus sởi.
• Các bề mặt thường xuyên chạm vào như tay nắm cửa, bàn, ghế, thiết bị điện tử nên được lau chùi và khử trùng thường xuyên để loại bỏ mầm bệnh.
• Nếu trong gia đình có người mắc sởi, việc cách ly họ là điều cần thiết để tránh lây nhiễm cho các thành viên còn lại.
• Tránh đến những nơi đông người, đặc biệt trong thời gian bùng phát dịch.
• Một chế độ dinh dưỡng hợp lý, giàu vitamin và khoáng chất giúp tăng cường hệ miễn dịch, từ đó giúp cơ thể chống lại sự tấn công của virus sởi.

Việc thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng ngừa trên sẽ giúp chăm sóc tốt sức khỏe gia đình nhằm giảm nguy cơ mắc bệnh sởi và duy trì một môi trường sống an toàn, lành mạnh.

Những câu hỏi thường gặp về bệnh sởi khi chăm sóc sức khỏe gia đình

1. Ai dễ mắc bệnh sởi?

• Những đối tượng dễ mắc bệnh sởi khi chăm sóc sức khỏe gia đình cần lưu ý, bao gồm:
• Trẻ em dưới 5 tuổi, đặc biệt là những trẻ chưa được tiêm vắc-xin phòng sởi.
• Người lớn chưa từng mắc bệnh sởi hoặc chưa tiêm vắc-xin cũng có nguy cơ nhiễm bệnh.
• Những người có hệ miễn dịch suy yếu, như người đang điều trị ung thư hoặc HIV, cũng dễ bị nhiễm sởi và có nguy cơ gặp biến chứng nghiêm trọng hơn.

2. Bệnh sởi lây qua đường nào?

Bệnh sởi lây lan chủ yếu qua đường hô hấp, khi người nhiễm bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, phát tán các giọt bắn chứa virus vào không khí. Người khác có thể nhiễm virus khi hít phải giọt bắn hoặc chạm vào các bề mặt nhiễm virus và sau đó đưa tay lên mắt, mũi, miệng. Virus sởi có khả năng sống trong không khí hoặc trên bề mặt vài giờ, vì vậy, việc tiếp xúc gần hoặc đến những nơi đông người cũng làm tăng nguy cơ lây nhiễm bệnh.

3. Người lớn có mắc bệnh sởi không?

Người lớn vẫn có thể mắc bệnh sởi nếu chưa từng nhiễm bệnh hoặc chưa được tiêm vắc-xin phòng ngừa. Bệnh sởi ở người lớn có thể nghiêm trọng hơn, với nguy cơ cao gặp biến chứng như viêm phổi, viêm não và thậm chí tử vong.

Đọc thêm:

• Cẩm Nang Sức Khỏe Gia Đình: Cách Phòng Ngừa Chứng Rối Loạn Tiền Đình
• Bí Quyết Bảo Vệ Sức Khỏe Gia Đình: Những Điều Cần Biết Về Bệnh Trào Ngược Dạ Dày Thực Quản
• Mẹo Chăm Sóc Sức Khỏe Gia Đình: 10 Cách Điều Trị Viêm Mũi Dị Ứng An Toàn Tại Nhà

Việc nắm vững thông tin về bệnh sởi không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe gia đình phòng tránh lây nhiễm mà còn giúp bạn và gia đình có sự chuẩn bị kỹ càng để xử lý hiệu quả khi gặp trường hợp bệnh sởi.

Cẩm nang sức khỏe gia đình của WeCare 247 không chỉ là nguồn thông tin hữu ích mà còn giúp các gia đình có thêm kiến thức cần thiết để bảo vệ sức khỏe cho tất cả thành viên trong gia đình mình. Thấu hiểu bệnh sởi và cách phòng ngừa chính là chìa khóa giúp ngăn chặn sự lây lan của bệnh trong gia đình và cộng đồng.

Bài viết có tham khảo thông tin từ website của Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.