6 Cách Chăm Sóc Người Bệnh Tai Biến Mạch Máu Não Tại Nhà

Tai biến mạch máu não là bệnh phát sinh đột ngột với nguy cơ tái phát cao và để lại nhiều di chứng nặng nề. Việc chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não có ý nghĩa quan trọng đối với quá trình hồi phục của người bệnh sau biến cố. Tuy nhiên không phải ai cũng biết cách chăm sóc người bị tai biến tại nhà.

Cùng WeCare 247 tìm hiểu những phương pháp chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não giúp giảm nguy cơ biến chứng và phòng ngừa bệnh tái phát qua bài viết sau.

Những đặc điểm về bệnh tai biến mạch máu não bạn nên biết

Tai biến mạch máu não là gì?

Theo thống kê hàng năm của WHO, tai biến mạch máu não (đột quỵ) là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại Việt Nam. Bệnh xảy ra khi động mạch cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho não bị vỡ hoặc tắt đột ngột do cục máu đông. Tế bào não khi có sẽ bị tổn thương nghiêm trọng và chết dần chỉ sau vài phút.

Ngay cả khi may mắn được cứu sống, người bệnh cũng dễ bị biến chứng nặng và rối loạn các chức năng của cơ thể. Những biến chứng này khó có thể hồi phục ngay mà cần đến vài tháng, thậm chí là vài năm. 

Do vậy, cách chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não rất quan trọng để giảm bớt các di chứng và tăng khả năng hồi phục cho người bệnh.

Phân loại tai biến mạch máu não

Tai biến mạch máu não được chia làm 2 loại:

Tai biến do thiếu máu não

Hơn 80% các trường hợp tai biến mạch máu não do thiếu máu cục bộ, xảy ra khi mạch máu cung cấp cho não bị tắc bởi cục máu đông, làm lưu lượng máu lên não bị giảm nên không cung cấp đủ oxy và chất dinh dưỡng cho tế bào não, khiến chúng dần chết đi. Nếu trong vòng 4 giờ kể từ khi xuất hiện các triệu chứng tai biến, nếu bệnh nhân không được cấp cứu kịp thời sẽ dẫn đến tử vong.

Tai biến do xuất huyết não

Tình trạng này xảy ra khi một hoặc nhiều mạch máu trong não bị vỡ và chảy máu ra xung quanh, khiến máu tràn vào mô não, gây phù não và làm tổn thương nhu mô não. Do đó, tỷ lệ tử vong người bị tai biến do xuất huyết não thường cao hơn nhiều so với các trường hợp khác.

6 phương pháp chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não tại nhà đúng cách

1. Cân bằng dinh dưỡng – điều chỉnh chế độ ăn

Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng hàng ngày của người bệnh tai biến đóng vai trò vô cùng quan trọng khi chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não.

Nhu cầu dinh dưỡng cơ bản cho người bệnh sau tai biến được khuyến cáo cần cân bằng giữa nhu cầu về đạm (0,8g/kg trọng lượng/ngày), nhu cầu về chất béo (25 – 30g/ngày), nhu cầu về vitamin và khoáng chất.

Ưu tiên những thực phẩm ít cholesterol có nguồn từ đạm thực vật (đậu đỗ, đậu tương, đậu phụ) và đạm động vật (các loại cá, sữa, thịt gà,…). Tăng cường rau củ, trái cây và uống đủ nước.

Lưu ý về cách ăn uống khi chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não tại nhà:

• Cắt giảm tối đa lượng muối, không ăn quá mặn
• Không ép người bệnh ăn quá nhiều, nên chia nhỏ bữa ăn và thay đổi món mỗi ngày.
• Bệnh nhân nên ăn thức ăn dễ tiêu hóa dạng mềm, loãng như cháo, súp, sữa.
• Hạn chế các đồ ăn lên men, muối chua, gia vị cay nóng, thức uống chứa chất kích thích (rượu, trà, cà phê,…).

2. Chế độ sinh hoạt và luyện tập cho người bị tai biến

Khi chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não, việc luyện tập đúng cách ngay từ những ngày đầu tiên có thể giúp não và các cơ quan trong cơ thể phục hồi nhanh hơn.

Nguyên tắc tập luyện cho người bệnh tai biến là thực hiện các bài tập từ đơn giản đến phức tạp, khuyến khích người bệnh tự thực hiện với sự trợ giúp của người thân.

Một số lưu ý quan trọng trong chế độ luyện tập của người bị tai biến:

• Đối với người bệnh bị biến chứng liệt, không cử động được, thời gian đầu chăm sóc cần hỗ trợ người bệnh xoay trở tư thế thường xuyên (30 phút/lần) để chống loét.
• Để ngăn ngừa tình trạng cứng khớp và teo cơ, người bệnh cần được thường xuyên xoa bóp, tập vận động chủ động và/hoặc thụ động các khớp tay chân để giúp lưu thông tuần hoàn.
• Tập thở sâu thở mạnh kèm vỗ rung lồng ngực để tránh các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp do phải nằm một chỗ quá lâu.

Ngoài ta, nếu muốn tăng khả năng phục hồi, khi chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não cần chú ý đến chế độ sinh hoạt:

• Từ bỏ thuốc lá, rượu bia.
• Có chế độ làm việc và nghỉ ngơi hợp lý, tránh làm việc quá sức hoặc căng thẳng.
• Lưu ý giữ ấm cơ thể khi thay đổi thời tiết.

3. Chăm sóc sức khỏe tâm lý

Sau khi trải qua biến cố đột quỵ, việc phải đối mặc với nhiều di chứng và rối loạn chức năng khiến người bệnh dễ rơi vào trạng thái lo âu, mệt mỏi. Thậm chí là cảm giác mặc cảm khi các sinh hoạt hàng ngày đều phải phụ thuộc vào người khác.

Cách chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não để giúp người bệnh có tinh thần lạc quan, vui vẻ hơn là người thân nên thường xuyên trò chuyện, trấn an, động viên, hỗ trợ người bệnh tự chăm sóc.

4. Chú ý về vệ sinh khi chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não

Việc giữ vệ sinh khi chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não có vai trò đặc biệt quan trọng. Người bệnh cần được vệ sinh cơ thể thường xuyên để hạn chế viêm loét, nhiễm trùng, cụ thể:

• Thường xuyên vệ sinh vùng sinh – môn (sinh dục và hậu môn) để tránh nhiễm trùng đường tiết niệu;
• Vệ sinh cơ thể 2 – 3 lần/ngày. Khi tắm rửa, vệ sinh cá nhân cho người bệnh tai biến nên thực hiện ở phòng kín gió, nhiệt độ ấm, sàn nhà ít trơn trượt, nước ấm từ 37 – 45 độ C. Không nên tắm buổi tối và thời gian tắm thích hợp từ 5 – 7 phút;
• Giữ phòng ngủ và giường nằm của người bệnh được sạch sẽ, thoáng mát, yên tĩnh, giúp người bệnh được nghỉ ngơi tốt hơn.

5. Lưu ý về lựa chọn giường nằm và tư thế tốt cho bệnh nhân tai biến

Trong trường hợp người bệnh không thể cử động phải nằm một chỗ, đệm và giường phải phẳng, có thể sử dụng đệm hơi hoặc đệm nước. Giường bệnh nên có thanh chắn, sử dụng thêm gối chống đỡ phần lưng khi người bệnh nằm nghiêng và chiêm lót những vùng bị tì đè để giảm nguy cơ lở loét da.

Các tư thế nằm được khuyến cáo khi chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não là nằm ngửa, nằm nghiêng bên liệt bên lành đúng kỹ thuật, nên ưu tiên chọn hướng bên liệt ra phía ngoài.

6. Tuân thủ phác đồ sử dụng thuốc và tái khám đúng hẹn

Tai biến mạch máu não là bệnh có nguy cơ tái phát rất cao, đặc biệt lần bị sau sẽ luôn nặng hơn. Vì vậy, trong quá trình chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não, người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt việc sử dụng thuốc theo chỉ định bác sĩ, tái khám theo đúng lịch hẹn hoặc cơ thể có các dấu hiệu bất thường.

Lập kế hoạch chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não cần phục hồi chức năng

Một số rối loạn chức năng thường gặp trên bệnh nhân đột quỵ não

• Rối loạn chức năng vận động: yếu, liệt một phần cơ thể.
• Rối loạn chức năng nhận thức: giảm tư duy, mất trí nhớ từ nhẹ đến nặng.
• Rối loạn về khả năng ngôn ngữ: nói ngọng, nói lắp, thậm chí không nói được
• Rối loạn xúc giác: người bệnh có cảm giác đau, tê, hoặc nóng rát và ngứa ran hoặc không cảm giác được một phần cơ thể của mình.

Kế hoạch chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não cần phục hồi chức năng

1. Theo dõi trạng thái người bệnh tai biến

Theo dõi trạng thái khi chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não giúp hỗ trợ tích cực cho quá trình điều trị bệnh. Những trạng thái người bệnh cần theo dõi như:

• Tri giác: khả năng nhìn, lời nói, vận động
• Các dấu hiệu sinh tồn: nhịp tim, thân nhiệt, huyết áp.
• Tình trạng bại liệt và loét.

2. Phương pháp phục hồi chức năng hiệu quả cho người bị tai biến

Phục hồi chức năng là vấn đề quan trọng khi chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não để người bệnh nhanh chóng phục hồi lại trạng thái bình thường. Cụ thể:

• Thực hiện càng sớm càng tốt.
• Tập phục hồi chức năng, điều trị tai biến mạch máu não bằng châm cứu dưới sự hướng dẫn của bác sĩ và kỹ thuật viên.
• Tập vận động thụ động nửa người bên liệt.

Khi người bệnh tai biến có thể tự thực hiện một số hoạt động cơ bản cũng có thể thử các động tác giúp phòng chống đột quỵ, để đẩy nhanh quá trình phục hồi và phòng tái phát bệnh.

Đọc thêm:

• Những Lợi Ích Bất Ngờ Khi Thuê Chăm Sóc Viên Tại Nhà & Cách Chọn Người Chăm Bệnh
• 5 Món Ăn Cần Có Trong Thực Đơn Chăm Sóc Người Bệnh Đang Hồi Phục

Chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não là một quá trình cần thời gian dài, sự kiên trì và người chăm sóc phải có kiến thức cơ bản. Chăm sóc hiệu quả và phòng ngừa các yếu tố nguy cơ trên người bị tai biến là chiến lược tối ưu hiện nay, nhằm tránh bệnh tai biến mạch máu não tái phát và kéo dài tuổi thọ cho người bệnh.

Cùng với sự phát triển của các dịch vụ y tế, việc lựa chọn dịch vụ chăm sóc người bệnh tại nhà cũng là một phương án tối ưu dành cho bạn và gia đình. Với kiến thức được đào tạo bài bản của các chuyên viên chăm sóc sẽ hỗ trợ tích cực người bệnh trong quá trình hồi phục.

Bài viết có sử dụng thông tin từ website của Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, Bệnh viện Đa Khoa Thành Phố Thanh Hóa và Trung Tâm Kiểm Soát Bệnh Tật Tỉnh Bắc Giang.