Chăm Sóc Người Bệnh Tai Biến Mạch Máu Não: Nguyên Nhân, 3 Sai Lầm Khi Xử Trí & Bí Kíp Chăm Sóc

Đột quỵ hay tai biến mạch máu não đang ngày càng gia tăng và có xu hướng trẻ hóa. Nhiều người cảm thấy lo sợ trước căn bệnh này và không ít những mẹo dân gian được truyền tai nhau để cấp cứu và chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não, nhưng đa phần lại là những hiểu biết sai lầm.

Nếu việc cấp cứu bị trì hoãn, tai biến mạch máu não không chỉ ảnh hưởng đến tính mạng của người bệnh mà còn để lại nhiều di chứng nghiêm trọng rất khó hồi phục.

Nguyên nhân tai biến mạch máu não ở người trẻ tăng nhanh

Cuộc sống hiện đại ảnh hưởng đến lối sống, làm gia tăng mức độ stress và căng thẳng, cùng với việc sử dụng nhiều rượu bia, đều là những yếu tố nguy cơ làm gia tăng căn bệnh tai biến ở người trẻ.

Theo thống kê của Khoa Can Thiệp Thần Kinh, bệnh viện Trung Ương 108, số bệnh nhân trẻ dưới 50 tuổi chiếm 20 – 30% số ca tai biến mạch máu não, với các nguyên nhân thường gặp sau: 

1. Các bất thường về mạch máu não

Dị dạng mạch máu não là một trong những nguyên nhân gây chảy máu não dẫn đến tai biến thường gặp ở người trẻ.

Khi các mạch máu ở não phát triển với cấu trúc bất thường do bẩm sinh hoặc bệnh lý (cao huyết áp, rối loạn mô liên kết), sẽ không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu. Bệnh chỉ vô tình được phát hiện khi khám sức khỏe có chụp MRI ở đầu.

Tuy nhiên, đa số các trường hợp đều được phát hiện trễ khi khối dị dạng bị vỡ, gây đau đầu dữ dội, thậm chí là tai biến mạch máu não khiến người bệnh tử vong.

Do đó, chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não có dị dạng mạch máu não cần được phát hiện sớm để kịp thời có những phương án dự phòng và điều trị hợp lý.

2. Vấn đề về tim mạch

Rối loạn chuyển hóa mỡ máu và cao huyết áp là những vấn đề tim mạch có liên quan đến nguy cơ tai biến mạch máu não ở người trẻ.

Nguyên nhân thường đến từ thói quen ăn uống không lành mạnh (thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, nước có gas, đồ uống nhiều năng lượng,…), lười vận động, làm tăng nguy cơ thừa cân. Theo thống kê có khoảng 10% người trẻ mắc tai biến mạch máu não có thừa cân.

3. Thói quen xấu trong lối sống và sinh hoạt

Hút thuốc lá

Hút thuốc lá thường xuyên và hút thuốc lá thụ động làm tăng nguy cơ mắc tai biến mạch máu não ở người trẻ. Các chất độc có trong khói thuốc sẽ phá hủy các tế bào của cơ thể và làm tăng nguy cơ xơ vữa, làm tổn thương mạch máu não.

Uống rượu bia và các chất kích thích

Việc thường xuyên tham gia các bữa tiệc xã giao khiến người trẻ thường xuyên phải uống rượu bia. Rượu, bia và thức uống có cồn làm tăng nguy cơ chảy máu não dẫn đến tai biến.

Thời gian vàng giúp người tai biến thoát hiểm

Việc cấp cứu và chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não đóng vai trò quan trọng cho việc điều trị và khả năng hồi phục của người bệnh sau tai biến.

“Thời gian vàng” là thời gian giới hạn có thể làm thủ thuật để cấp cứu người bị tai biến. Sau khoảng thời gian này, việc cấp cứu và chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não không còn hiệu quả, vì mỗi phút trôi qua sẽ có 2 triệu tế bào thần kinh chết đi. 

Theo tiến bộ của y học, thời gian vàng đã được kéo dài từ 3 giờ lên 6 giờ tính từ khi người bệnh tai biến có những triệu chứng đầu tiên.

Người bệnh được đưa đến bệnh viện sớm trong khoảng 3 – 4,5 giờ đầu sau khi phát hiện các dấu hiệu đầu tiên sẽ được cấp cứu bằng các thuốc tiêu huyết khối đường tĩnh mạch. Trong khoảng từ 4,5 giờ tới 6 giờ sau khi bị tai biến, người bệnh sẽ được cấp cứu bằng phương pháp lấy huyết khối ở vùng bị tổn thương bằng dụng cụ cơ học.

Những sai lầm phổ biến khi sơ cứu và chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não

1. Không di chuyển người bị tai biến

Việc di chuyển người bị tai biến sẽ làm vỡ các mạch máu trong não liệu có đúng? Điều này hoàn toàn sai. 

Điều chúng ta cần làm đầu tiên khi phát hiện có người bị tai biến là nhanh chóng đưa người bệnh đi cấp cứu tại các cơ sở y tế gần nhất; hoặc gọi xe cấp cứu để được hỗ trợ từ nhân viên y tế.

Nếu chúng ta cứ trì hoãn đợi bệnh nhân ổn định rồi mới đưa đi viện sẽ vô tình làm lỡ mất thời gian vàng giúp người bị tai biến thoát hiểm, vì tế bào não đã chết đi thì không thể nào phục hồi được. Người bị tai biến càng sớm được đưa đến bệnh viện thì khả năng chữa trị càng cao. Ngược lại, nếu chậm trễ sẽ có thể ảnh hưởng đến tính mạng và để lại nhiều di chứng nặng nề.

2. Dùng mẹo dân gian để sơ cứu và chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não

• Cạo gió khi bị tai biến: những biểu hiện của người bị tai biến như tê bì chân tay, mặt lệch, nói khó, đau đầu, chóng mặt,…. làm nhiều người lầm tưởng người bệnh bị cảm và tiến hành cạo gió. Tuy nhiên, cạo gió không có tác dụng chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não mà chỉ làm mất thời gian vàng điều trị bệnh.

• Châm kim vào đầu ngón tay hoặc chích máu dái tai: nhiều người cho rằng việc nặn máu ở 10 đầu ngón tay hoặc chích máu dái tai sẽ giúp giảm huyết áp. Tuy nhiên phương pháp này không chỉ làm tổn thương người bệnh (cơn đau khi châm kim sẽ làm tăng huyết áp của người bệnh) mà còn trì hoãn thời gian đưa người bệnh đến cơ sở y tế để điều trị kịp thời.

3. Tự ý sử dụng thuốc điều trị và chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não

Tự ý cho người bị tai biến sử dụng thuốc hạ huyết áp

Việc tự ý cho người bị tai biến sử dụng thuốc hạ huyết áp càng khiến huyết áp của bệnh nhân giảm xuống đột ngột, dòng máu lên não yếu đi, dẫn đến vùng nhồi máu não trở nên rộng hơn, nghiêm trọng hơn và để lại di chứng nặng nề hơn.

Như đã nêu quan điểm từ ban đầu, khi chúng ta phát hiện bệnh nhân bị tai biến mạch máu não, việc quan trọng nhất nên làm khi chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não là nhanh chóng di chuyển đưa bệnh nhân đến bệnh viện càng sớm càng tốt mà không phải cho bệnh nhân ăn uống bất cứ thứ gì.

Mua và dự trữ thuốc, thực phẩm chức năng cho người bị tai biến uống

Tai biến mạch máu não để lại hậu quả nặng nề khiến nhiều người lo lắng và bất an. Nhiều người truyền tai nhau về việc mua dự trữ các loại thuốc, thực phẩm chức năng trong nhà để ngăn ngừa và chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não.

Tuy nhiên, uống thuốc không đúng cách hoặc uống sai thuốc có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm thậm chí đe dọa tính mạng người bị tai biến. Trong nhiều trường hợp, thuốc có thể trôi xuống khí quản, gây khó thở và sặc khí.

Cách sơ cứu người bị tai biến đúng chuẩn khoa học

Bước 1: Gọi cấp cứu khẩn cấp

Nếu phát hiện người có triệu chứng tai biến mạch máu não, cần giữ bình tĩnh và nhanh chóng gọi cấp cứu.

Bước 2: Sơ cứu người bệnh tai biến trong lúc chờ cấp cứu

• Đặt người bệnh ở tư thế nằm xoay người sang một bên, kê cao đầu 30 – 40 độ. 
• Nới lỏng quần áo, phụ kiện để người bệnh dễ thở hơn.
• Nếu bệnh nhân ngừng tim hoặc không thấy nhịp thở, hãy thực hiện hô hấp nhân tạo và ép tim ngoài lồng ngực. 
• Tuyệt đối không cho người bệnh ăn hoặc uống bất cứ thứ gì.
• Giữ ấm cơ thể người bệnh bằng cách đắp chăn

Bước 3: Nắm rõ tình trạng người bị tai biến và thông báo với nhân viên y tế

Ghi nhớ nguyên nhân, biểu hiện, tình trạng sức khỏe… của người bệnh để cung cấp cho nhân viên y tế.

Những lưu ý khi chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não sau biến cố

Những sai lầm cần tránh khi chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não

Ăn quá nhiều đồ bổ dưỡng

Nhiều người cho rằng, chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não sau biến cố cần phải được tẩm bổ thật nhiều thì sức khỏe mới nhanh hồi phục.

Tuy nhiên, việc ăn quá nhiều đồ bổ dưỡng, cũng như thực phẩm quá nhiều đạm và chất béo không những là gánh nặng của hệ tiêu hóa mà còn có thể dẫn đến nguy cơ béo phì và các vấn đề tim mạch như huyết áp, mỡ máu cao. Đây là những yếu tố nguy cơ chính của tai biến mạch máu não, khiến bệnh dễ tái phát.

Nghỉ ngơi tại chỗ quá nhiều

Người bệnh tai biến mạch máu não cần được nghỉ ngơi nhiều, nhưng không có nghĩa là chỉ nằm yên hoặc ngồi một chỗ. Trái lại, cần phải có biện pháp luyện tập và chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não ngay từ những ngày đầu, ngay cả với bệnh nhân bị liệt chưa tự vận động được.

Cần lưu ý, khi bệnh nhân nằm một chỗ quá lâu mà không có biện pháp gì hỗ trợ, có thể dẫn tới viêm loét, nhiễm trùng da.

Không cẩn trọng vấn đề vệ sinh cơ thể khi chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não

Người bệnh tai biến thường vận động khó khăn, nên thường xuyên phải nằm hoặc ngồi một chỗ, cơ thể tiết nhiều mồ hôi, đi vệ sinh không tự chủ,… dễ dẫn đến tình trạng viêm loét, nhiễm trùng.

Vì vậy, người nhà hoặc người chăm sóc tuyệt đối không được qua loa, thiếu cẩn thận trong việc vệ sinh cá nhân khi chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não tại nhà. 

Không quan tâm chăm sóc sức khỏe tâm lý người bệnh tai biến

Sau tai biến, nhiều người bệnh thường có tâm lý mặc cảm, do thấy bản thân vô dụng, mọi sinh hoạt đều phải phụ thuộc vào con cháu, dẫn đến stress nặng, lo lắng và mệt mỏi.

Để ổn định tâm lý và nâng cao sức khỏe tinh thần người bệnh, người thân trong gia đình có vai trò rất quan trọng trong việc chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não.

Thay vì để người bệnh phụ thuộc hoàn toàn vào người chăm sóc, hãy thường xuyên động viên người bệnh, cũng như khuyến khích, hỗ trợ họ tự chăm sóc bản thân theo khả năng.

Đọc thêm:

• 6 Phương Pháp Chăm Sóc Người Bệnh Tai Biến Mạch Máu Não Tại Nhà
• Chăm Sóc Sức Khỏe Người Cao Tuổi: 9 Bệnh Mạn Tính Phổ Biến
• 4 Rủi Ro Khi Thuê Dịch Vụ Chăm Sóc Người Bệnh Không Uy Tín

Lựa chọn giúp chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não tại nhà đúng cách

Có thể thấy tất cả những sai lầm trong cách sơ cấp cứu và chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não đều do thiếu kiến thức và kỹ năng. Bản thân chúng ta đôi khi dù rất muốn chăm sóc chu đáo cho người bệnh nhưng không biết nên làm như thế nào.

WeCare 247 hy vọng với những chia sẻ trên sẽ giúp bạn nắm được các phương pháp cũng như phòng tránh được những sai lầm trong quá trình chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não.

Bên cạnh đó, dịch vụ chăm sóc người bệnh tại nhà của WeCare 247 cũng là giải pháp giúp những gia đình có người bị tai biến không cần phải di chuyển vất vả mà vẫn được hướng dẫn, tư vấn cách chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não đúng cách.

Với kiến thức và kỹ năng được đào tạo bài bản, chăm sóc viên WeCare 247 sẽ luôn kề cận, túc trực thường xuyên để kịp thời hỗ trợ, chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não đúng phương pháp, quan tâm tới sức khỏe tổng thể và đời sống tinh thần của người bệnh, hỗ trợ tích cực trong quá trình hồi phục của người bệnh.

Bài viết có sử dụng thông tin từ website của Bộ Y Tế, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec và Hệ Thống Y Tế Thu Cúc.